آنتی صهیون

لجبازی یا خود کشفی کودکان

تعریف لجبازی:

  لجبازی یعنی پافشاری روی نظرات و عقیده ی خود و مخالفت با نظرات و عقیده ی دیگران یا مقاومت در مقابل هر چه که منافع و مصالح شخص را به خطر می‌اندازد و این مقاومت امکان دارد به حق باشد و امکان دارد باطل باشد. لجبازی ریشه در تربیت خانوادگی و شرایط حاکم بر خانواده دارد.

سرکشی و لجبازی در کودکان از حالات و رفتارهای ناسازگارانه است که در بسیاری از کودکان به چشم می‌خورد و نوعی نمایش احساس نفرت و خصومت نسبت به والدین و اطرافیان است. ما کودکان بسیاری را می‌شناسیم که در برابر امر و نهی والدین موضع می‌گیرند و به سرپیچی و تخلف از دستورشان پرداخته و روزگار آن‌ها را تیره می‌سازند. این حالت ممکن است از روی اراده و گاهی هم بی‌اراده و به صورت یک عادت در آنان باشد. و در هر صورت وضع رفتاری کودکان غیرعادی است و طبعاً باید درباره آن‌ها مطالعه و بررسی همه‌جانبه‌ای صورت گیرد و رفتارشان تحت مهار درآید.

تذکر:

باید این واژه را درباره کودکان زیر ۳ سال با احتیاط به کار برد چون لجبازی کودک دو ساله، یک نوع واکنش رفتاری و هدف دار نیست.

بلکه به علت مشکلات جسمی و یا تعارضات درونی، مشکلات خود را به صورت برخی رفتارهای نابه هنجار نشان میدهند. اما لجبازی در کودکان 3 ساله به بعد باید جدی گرفته شود چون کاملا هدفمند است تا به اهداف خود که کنترل والدین و اطرافیان است برسد. چرا که او به درجه ای از خودآگاهی و شناخت محیط و اطرافیان می رسد که می فهمد رفتارش روی اطرافیانش تاثیر می گذارد و واکنش ها را برمی انگیزد.

به همین دلیل در بعضی امور و زمانیکه از او کاری خواسته می شود لجبازی را به کار می گیرد تا واکنش ها را مشاهده کند و کنجکاوی اش ارضا شود. و حواس مان باشد که خطر ناکترین زمان بروز این رفتار در سنین 7 سالگی است که کاملا در ذهن کودک اعمال ورفتارش نقش می بندد .

کودک از 2 تا 3 سالگی لجبازی را آغاز کرده و یا بهتر بگوییم در خودکشف می کند. در زمان نوجوانی افراد برای به دست آوردن استقلال در حد جدائی از محیط خانواده دست به لجبازی زده و تا بزرگسالی که فرد برای رشد و اثبات قدرت ،لجبازی می کند.

امام موسی بن جعفر(ع) می‌فرمایند: شایسته است که کودک به هنگام خردسالی بازیگوش باشد تا در بزرگ‌سالی صبور و شکیبا گردد.(مبانی تعلیم و تربیت اسلامی، ص153)

پیامبر(ص) نیز می‌فرمایند: شیطنت و لجاجت کودک به هنگام خردسالی، نشانه زیادی عقل او در بزرگ‌سالی است. (نهج الفصاحه، شماره 1940)

حالات و جلوه‌های رفتاری کودکان لجباز

اصولاً لجبازی یک نوع رفتار و واکنش نامطلوب است که به‌صورت‌های مختلفی خود را نشان می‌دهد از جمله:

• سرسختی و مقاومت در برابر دستورات والدین حتی در اموری که مورد علاقه‌ خودشان نیز باشد .

• بیان خواسته ها با گریه و بهانه‌گیری

• اگر مقاومتی از والدین در برابر خواسته‌های خود دید با رفتارهائی نابهنجارترمانند: خود را به زمین کشیدن، اشک‌ریختن وجیغ داد ، ضرب و شتم والدین یا اطرافیان موجبات دردسر دیگران را فراهم می‌آورند .

• گاهی درقالب های دیگر مثل خوردن و خوابیدن، ایرادگرفتن، جسارت‌کردن به میهمانان و… است.

• و گاهی نیز با خرابکاری، بی اختیاری در ادرار و مدفوع و پرخاشگری همراه است ، به گونه‌ای که دستورات والدین را به هیچ عنوان به حساب نمی‌آورند.

ریشه و اساس لجبازی

لجبازی را باید خصلتی طبیعی و ضروری دانست که از تمایل کودک به کسب درجاتی از استقلال شخصیتی ناشی می‌شود منتهی باید مدیریت و کنترل شود.

بنابر این لجبازی نکردن کودک در هیچ زمینه ای، می‌تواند نشانه یک عارضه حاد روانی باشد که باید برای درمانش اقدام کرد. در مقابل٬ لجبازی شدید و کنترل نشده نیز از رفتارهای نامناسب والدین حکایت دارد. در حقیقت لجبازی مهارگسیخته نتیجه رفتارهای والدین و شرایط محیطی است که کودک را به لجبازی بیشتر وادار می‌سازد. اگر کودکی لجبازی را از حد می‌گذراند باید ریشه این رفتار را در نحوه برخورد والدین و اطرافیان و تنبیه‌ها و تشویق‌های آنان جستجو کرد.

 لجبازی کودک معمولاً از ناخوشنودی او سرچشمه می‌گیرد و کودک می‌خواهد نشان دهد که از وضعی که برای او پیش آمده شدیداً ناراحت است .در بسیاری از موارد کودک بدون آن که درباره لجبازی قضاوتی داشته باشد آن را خوب یا بد بداند، تنها لجبازی را به عنوان وسیله ای برای محک زدن عکس العمل اطرافیان به کار می گیرد . واکنش اطرافیان بویژه والدین که کودک از نظر عاطفی به آنان وابسته است تعیین‌کننده ضعیف یا قوی شدن لجبازی در کودک است. واکنشهای هیجانی٬ عصبی و تنبیه‌گونه در برابر لجبازی می‌تواند ابعاد آن را گسترده کند و لجبازی را به عادتی دائمی برای کودک تبدیل سازد. از سوی دیگر ممکن است این رفتارهای نادرست از سوی والدین نیاز کودک به امتناع و ارضای کنجکاوی را سرکوب کند. در چنین شرایطی دیگر نباید انتظار داشت استقلال شخصیتی کودک در سنین بالاتر رشد کند و شکل بگیرد. والدین باید بدانند لجبازی کودک خصلتی طبیعی است که باید پذیرفته شود. گاهی کودک به لجبازی به چشم یک بازی نگاه می‌کند و می‌خواهد والدین را در این بازی شریک سازد. معلوم است کودکانی چنین رفتاری از خود نشان می‌دهند که نیاز آنها به بازی و لذت بردن در کنار والدین و همچنین تماس فیزیکی با بدن والدین در آنها ارضا نمی‌شود.

ممکن است کودک لجبازی را به نشانه قهر انجام دهد و بخواهد به والدین بفهماند دلخور یا مخالف است.

پس باید توجه داشت که لجبازی کودک معنا و مفهوم واحدی ندارد بلکه در موارد مختلف معنا و مفهوم خاص خود را دارد. که باید درک و شناسایی شده و سپس مشکل برطرف گردد. این را باید مورد توجه قرارداد که چیزی به نام لجبازی یا پرخاشگری و ناسازگاری ذاتی وجود ندارد٬ بلکه هر معلولی در کودکان علتی دارد که باید برطرف شود.

در مواردی می‌توان ریشه لجبازی و سرکشی را تضاد عواطف، هیجان و اضطراب شدید جستجو کرد و در عین حال باید اعتراف نمود که موارد ناشناخته در زندگی کودکان لجباز بسیار است و اینکه چه عاملی او را به سوی سرکشی سوق می‌دهد معلوم نیست.

، ص 420)

علل لجبازی :

 همان طور که اشاره شد لجبازی علل و عوامل متعددی دارد که می توان به :

الف) علل مربوط به والدین

ب) علل مربوط به اطرافیان

ج ) علل مربوط به خود فرزند

د )علل مربوط به محیط

دانلود فایل پی دی اف مقاله
حجم: 8.86 مگابایت